Nafaka Nedir? Nafaka Neye Göre Belirlenir?

Boşanma süreci, çiftlerin hayatlarında zorlayıcı ve karmaşık bir dönem olabilir. Bu süreçte, tarafların maddi ve manevi olarak dengeli bir şekilde ayrılabilmesi önemlidir. Boşanma sonrası maddi dengeyi sağlayabilmek adına hukuk sistemimizde çeşitli düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemelerin başında ise nafaka gelir. Peki, nafaka nedir ve neye göre belirlenir? İşte nafaka hakkında bilmeniz gerekenler.

Nafaka Nedir?

Nafaka, boşanma süreci veya sonrasında bir eşin diğerine, çocuklarına veya her ikisine birden maddi destek sağlamak amacıyla ödemesi gereken belirli bir miktar paradır. Bu ödeme, genellikle boşanma davası sırasında mahkeme tarafından belirlenir ve zorunlu hale getirilir. Nafakanın amacı, boşanma nedeniyle ekonomik olarak zor duruma düşebilecek tarafın yaşam standardını korumasına yardımcı olmaktır.

Nafaka tek seferlik, ömür boyu veya belirli bir süre olabilir.

Nafaka Türleri Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu'nda nafaka dört tür olarak düzenlenmiştir:

1. Tedbir nafakası

2. Yoksulluk nafakası

3. İştirak nafakası

4. Yardım nafakası

Tedbir Nafakası

Tedbir nafakası, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 169. maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre, boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince eşlerin geçimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önemleri re'sen alır.

Tedbir nafakasının hükmedilmesinde tarafların kusurlu olup olmadıklarının bir önemi bulunmamaktadır.

Hakim tedbir nafakasına hükmettiği takdirde, bu nafaka hakim farklı bir hüküm kurana dek devam edecektir. Boşanma davasının kesinleşmesiyle birlikte tedbir nafakası ya tamamen ortadan kalkacak, ya da yoksulluk veya iştirak nafakası olarak devam edecektir.

Yoksulluk Nafakası

Yoksulluk nafakası, TMK m.175'te düzenlenmiştir. Buna göre, boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek tarafa, boşanmada kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, diğer tarafça ödenen nafakadır.

Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için belirli şartların bulunması gerekir. Bunlar:

1. Taraflardan birinin talepte bulunması: Yoksulluğa düşecek olan eşin nafaka miktarını açıkça belirterek talepte bulunması gerekir.

2. Talep eden eşin daha ağır kusurlu olmaması: Yoksulluk nafakası talep eden eşin boşanmada kusurunun olmaması ya da diğer eşe göre daha az kusurunun olması gerekir. Ağır kusurlu olan eş lehine yoksulluk nafakasına hükmedilemez.

3. Talep eden eşin yoksulluğa düşecek olması: Yoksulluk somut olayın özelliklerine göre belirlenir. Yargıtay içtihatlarında yeme, giyinme, barınma, eğitim, sağlık gibi harcamaların karşılayamayacak düzeyde geliri olmayanlar yoksul olarak kabul edilmiştir.

4. Nafaka ödemesi talep edilen kişinin sosyal ve ekonomik durumunun elverişli olması: Hükmedilecek olan nafakanın nafaka yükümlüsü eşin mali gücüyle orantılı olması gerekir. Eşin maddi gücü yoksa nafakaya hiç hükmedilmeyebilir.

Yoksulluk nafakasına kural olarak süresiz olarak hükmedilir. Ancak nafaka alacaklısının evlenmesi, taraflardan birinin ölümü durumunda kendiliğinden, yoksulluğun ortadan kalkması, nafaka alacaklısının fiilen evliymiş gibi yaşaması veya haysiyetsiz hayat sürmesi durumunda mahkeme ile kaldırılabilir.

Nafakanın kaldırılması ve azaltılması ile ilgili daha detaylı bilgi almak için .. makalemizi okuyabilirsiniz.

Yoksulluk nafakasının değişen sosyal ve ekonomik koşullar nedeniyle yetersiz kalması durumunda, nafakanın artırılması talep edilebilir.

İştirak Nafakası

Müşterek çocukların bakımı, eğitimi ve korunması için gerekli giderler anne ve baba tarafından karşılanır.

İştirak nafakası, boşanma sonrası velayeti kendisinde olmayan eşin, çocukların bakım, eğitim ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ödemesi gereken düzenli paradır. Bu nafaka türü, çocuğun maddi gereksinimlerinin karşılanması ve yaşam standartlarının korunması amacıyla mahkeme tarafından belirlenir.

Türk Medeni Kanunu'nun 318. maddesine göre:

"Velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır. Hâkim, istem hâlinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir."

İştirak Nafakasını Kimler Talep Edebilir?

1. Müşterek çocuğun velayeti kendisine bırakılmış olan ve fiilen çocuğun masraflarını karşılayan anne veya baba

2. Çocuğun bakımını üstlenmiş olan vasi veya kayyum

3. Ayırt etme gücüne sahip olan çocuk

İştirak nafakası çocuğun üstün yararını ilgilendirdiğinden kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle boşanma kararının kesinleşmesinin ardından, müşterek çocuk 18 yaşını doldurana kadar iştirak nafakası talebiyle dava açılabilir.

Yine iştirak nafakasının kamu düzenine ilişkin olması nedeniyle, boşanma davasında iştirak nafakası talep edilmemiş olsa dahi hakim tarafından iştirak nafakasına hükmedilebilir.

Yardım Nafakası

Yardım nafakası, TMK m.364-365'te düzenlenmiştir. Bu hüküm uyarınca herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.

Kişiye bağlı bir hak olduğundan, miras yolu ile intikali mümkün değildir. Ancak yardım nafakası yükümlüsünün sağlığında muaccel olup ödenmemiş olan bir yardım nafakası borcu varsa, alacaklının mirasçıları talep edebilir.

Yardım nafakasına hükmedilirken kusur derecelerine bakılmaz. Açıklamak gerekise, kişi kendi kusuru ile yardıma muhtaç vaziyete düşmüş olsa dahi, nafaka yükümlüsü borcundan kurtulamaz.

Yardım Nafakasını Kimler Talep Edebilir?

Yardım nafakası, kendisine nafaka ödenmemesi durumunda yoksulluğa ve zarurete düşecek aile bireyleri tarafından istenebilir.

Yoksulluğa düşecek olan taraf öncelikle altsoyundan, sonra üstsoyundan ve son olarak kardeşlerinden yardım nafakası talep etmelidir. Kardeşlerin yardım nafakasına ilişkin yükümlülükleri ise, kardeşin bolluk ve varlık içinde olmasına bağlıdır.

Nafakanın Miktarının Belirlenmesi

Nafakanın miktarının belirlenmesinde birçok etken vardır. Bu etkenler talep edilen nafakanın türüne göre değişiklik gösterecektir. Genel itibariyle hakim nafaka miktarını belirlerken şu hususlara dikkat edecektir:

1. Tarafların sosyal ve ekonomik durumları: eşlerin çalışıp çalışmadığı, maaşları vb.

2. Hem nafaka yükümlüsünün hem de nafaka alacaklısının ihtiyaçları

3. Orantılılık ve hakkaniyet ilkesi

4. Bilirkişi incelemesi

5. Çocuğun yaşı ve ihtiyaçları vb.

Süresiz Nafaka Kaldırılıyor mu?

Son zamanlarda özellikle sosyal medyada süresiz nafaka kaldırılıyor mu? süresiz nafaka kaldırıldı mı? haberleri görüyoruz. Açıklamamız gerekirse, yazımızda belirttiğimiz üzere nafaka kural olarak süresiz verilmektedir. Ancak bu husus birçok kişi tarafından eleştirilmektedir.

Yaygın görüşe göre, eşlerden birinin diğer eşe süresiz nafaka ödemesi adeta nafaka yükümlüsünün cezalandırılması niteliğindedir. Nitekim, TMK m.175/2'de olduğu gibi bazı hallerde kusurun varlığı dahi aranmamaktadır.

Bir yerel mahkeme gerekçeli kararında, "evlilik süresinin kısa olması, tarafların birbirini bir daha görmeyecek olmaları ve müşterek çocuklarının bulunmaması" nedeniyle 2 yıl süreyle yoksulluk nafakasına hükmetmiştir. Ancak bu karar Yargıtay tarafından bozulmuştur.

Günümüzde Yargıtay, süresiz nafaka düzenlemesini uygulamaktadır.

Nafaka hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak ve danışmanlık almak için bize buradan ulaşabilirsiniz.